نزدیکی طالبان به هند، رقیب دیرینه پاکستان

برای آن دسته از نیروها و کارکنان طالبان که تاییدیه وزارت خارجه این گروه را داشته باشند، ویزای هند رایگان است

سفارت افغانستان در دهلی نو در اختیار نمایندگان نظام جمهوریت است‌‌ــ PRAKASH SINGH/AFP

روابط رژیم طالبان با هند، پرجمعیت‌ترین کشور جهان و رقیب دیرینه پاکستان، گسترش یافته است و ازسرگیری روند صدور ویزا برای شهروندان افغانستان اقدامی در راستای افزایش تعامل دهلی‌‌نو با کابل تلقی می‌شود. 

طالبان نگران‌اند که ادامه دشمنی با هند به تقویت مواضع مخالفانشان منجر شود و دهلی‌نو به حمایت آن‌ها اقدام کند؛ آنچه فشار بر این گروه را بیشتر خواهد کرد. 

وزارت خارجه هند در مرداد‌ماه اعلام کرد که روند صدور ویزا برای شهروندان افغانستان را از سر گرفته است. رندهیر جیسوال، سخنگوی این وزارتخانه، در نشست خبری گفته بود که هند روابطی تاریخی با افغانستان دارد و به همین دلیل روند صدور ویزا را از سرمی‌گیرد.  

رژیم طالبان از این اقدام وزارت خارجه هند استقبال کرد. البته ویزای هند آنلاین صادر می‌شود و سفارت و کنسولگری‌های هند در افغانستان هنوز شروع به فعالیت نکرده‌اند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

یکی از دانشجویان افغان در هند به ایندیپندنت فارسی گفت برای افرادی که به «امارت طالبان» وابستگی نداشته باشند، دریافت ویزای هند هزار تا هزار و ۵۰۰ دلار هزینه می‌برد، اما برای نیروها و کارکنان طالبان که تاییدیه وزارت خارجه این گروه را داشته باشند، ویزای هند رایگان است.  

او افزود: «نیروها و کارکنان طالبان با لباس سنتی افغانستان به هند می‌آیند و هند هم برای آن‌ها هیچ محدودیتی وضع نمی‌کند. در حالی که اگر مردم عادی بخواهند ویزای درمانی بگیرند هم باید به شرکت‌های صدور ویزا مبالغ گزافی بپردازند. اگر بیماران تاییدیه وزارت خارجه طالبان را داشته باشند، دریافت ویزا آسان‌تر می‌شود.» 

او افزود که سفارت افغانستان در دهلی در اختیار طالبان نیست و چند نفر از کارکنان دوره جمهوریت امور مرتبط با گذرنامه‌های شهروندان افغانستان را انجام می‌دهند.

هند در دوران نظام جمهوری تحت حمایت کشورهای غربی، حضوری فعالانه در افغانستان داشت و با حمایت از پروژه‌های بازسازی، اعطای بورسیه‌های تحصیلی و تسهیل در صدور ویزا اقدام کرد، اما روی کار آمدن مجدد طالبان در اوت ۲۰۲۱ باعث شد که هند سفارت و کنسولگری‌هایش را در افغانستان تعطیل کند. 

در ژوئن ۲۰۲۲ هند تصمیم گرفت یک تیم کارشناسی در سفارت این کشور در کابل مستقر کند تا زمینه حضور دیپلماتیک و رسمی این کشور در افغانستان پس از سرنگونی نظام جمهوریت فراهم شود. دهلی‌نو بلافاصله پس از آن، محموله‌ای از تجهیزات پزشکی به‌عنوان بخشی از کمک‌های بشردوستانه به افغانستان فرستاد و چندین بار هم از طریق پاکستان و ایران به افغانستان گندم ارسال کرد. 

ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان، هم ژوئن ۲۰۲۲ گفت که حکومت آن‌ها مایل است با دهلی‌نو وارد همکاری‌های نظامی و راهبردی شود و برای رسیدن به این هدف، باید نخست سفارت هند در کابل بازگشایی شود. 

برخی اعضای ارشد طالبان از جمله شیرمحمد عباس استانکزی، معاون وزیر خارجه طالبان که در هند تحصیل کرده، به گسترش روابط دهلی نو با رژیم طالبان امیدوارند و برای آن تلاش می‌کنند. از سوی دیگر، برخی چهره‌های طالبان از جمله سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی و وزیر داخله/ کشور، از چهره‌های نزدیک به پاکستان‌اند. دهلی‌نو از نزدیکی مقام‌های ارشد طالبان با اسلام‌آباد هراس دارد و به همین دلیل با افغانستان تحت حاکمیت طالبان محتاطانه برخورد می‌کند. 

روابط رژیم طالبان با پاکستان، یکی از حامیان به قدرت رسیدن این گروه، در طول سه سال حاکمیت این گروه بر افغانستان پرتنش بوده و میان طالبان و نظامیان پاکستانی چندین مرتبه درگیری مرزی رخ داده است. اسلام‌آباد رژیم طالبان را ملامت می‌کند که علیه تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) اقدام نکردند. هم‌زمان، طالبان با افزایش روابط با هند می‌کوشند ابزار فشاری بر پاکستان‌ــ رقیب دیرینه هند‌ــ در اختیار داشته باشند و از این ابزار برای تامین منافعشان استفاده کنند. 

مارس ۲۰۲۳ سفارت هند در کابل از کارمندان وزارت خارجه طالبان دعوت کرد در برنامه آموزشی تحت عنوان «تعمق در افکار هندی» شرکت کنند. این برنامه آموزشی مجازی برگزار می‌شد و کارمندان این وزارتخانه باید به زبان انگلیسی آشنایی می‌داشتند.  

با این حال پاکستان به‌عنوان کشور نزدیک به رژیم طالبان که به مدت دو دهه از این گروه در مقابل حکومت افغانستان و متحدان غربی آن حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی کرد، با حضور هند در افغانستان مخالف است.

در دوران حکومت پیشین افغانستان، اسلام‌آباد دهلی‌نو را متهم می‌کرد که از خاک افغانستان علیه این کشور استفاده می‌کند. مقام‌های پاکستان مدعی بودند که دولت هند از تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) و ارتش آزادی‌بخش بلوچ حمایت می‌کند. این ادعا به افزایش تنش میان دو دولت انجامید.

 در دوران رژیم طالبان، حمله‌های تی‌تی‌پی و ارتش آزادی‌بخش بلوچ در پاکستان افزایش یافت.  

پاکستان حضور هند در افغانستان را تهدیدی برای منافع سیاسی، اقتصادی، و امنیتی‌اش تلقی می‌کند و می‌خواهد به هر وسیله ممکن حضور هند را در افغانستان کاهش دهد. 

این در حالی است که در دوره نخست حاکمیت رژیم طالبان بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، دهلی‌نو بر خلاف پاکستان هیچ نفوذی در افغانستان نداشت، اما پس از سرنگونی رژیم طالبان در حمله ائتلاف جهانی به رهبری ایالات متحده، هند پس از آمریکا به‌ دومین منبع اصلی کمک‌های توسعه‌ای به افغانستان تبدیل شد.

یکی از پروژه‌های اقتصادی مهم افغانستان و هند بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان ایران است. حکومت پیشین افغانستان امیدوار بود که توسعه بندر چابهار بتواند هند را از راه ایران به افغانستان و سپس آسیای میانه و روسیه وصل کند و از وابستگی شدید به پاکستان در بخش ترانزیت هم بکاهد اما این بندر به سرمایه‌گذاری بیشتر در زیر ساخت‌ها نیاز دارد تا بیشتر عملیاتی شود.  

طی سه سال حاکمیت طالبان هم اقدام‌های چندانی برای بیشتر استفاده کردن از ظرفیت بندر چابهار صورت نگرفت. دهلی‌نو تلاش می‌کند تا با گسترش روابط و تعامل با رژیم طالبان، به رویایش مبنی بر دستیابی به بازارهای آسیای میانه از طریق افغانستان دست یابد. 

با گذشت سه سال از عمر حکومت طالبان، تاکنون هیچ کشوری آن‌ها را به رسمیت نشناخته است و به همین دلیل، طالبان می‌کوشند روابط دیپلماتیک و اقتصادی با کشورهای منطقه برقرار کنند، تا از فشار تحریم‌های آمریکا و غرب تا حدودی بکاهند. 

بیشتر از جهان